نسیم سرخس گزارش می‌دهد: لزوم احیای ۲۰۰ هزار هكتار از مراتع سرخس/ خطر ریزگردها شهرستان سرخس را تهدید می‌کند!

به گزارش خبرنگار نسیم سرخس، شهرستان مرزي سرخس در انتهاي صحراي قره قوم قرار دارد و از آب و هوايي صحرايي و نيمه صحرايي برخوردار است.

 

ايجاد کانون‌های شديد طوفان‌های شن و ريزگردها در سرخس

شرايط اقليمي و عوامل مختلف انساني، از بين بردن مراتع به‌عنوان كشت ديم، از بين رفتن تعادل دام و مرتع، خشكسالي هاي پی‌درپی و كمبود نزولات آسماني باعث كاهش شديد سطح رویش‌های مرتعي و ايجاد کانون‌های شديد طوفان‌های شن و ريزگردها در شهرستان سرخس شده است.

گرچه از سال‌های ۱۳۵۰ آن‌هم براي بهره‌برداری از منابع گازي، منطقه خانگيران مالچ پاشي و تاغ كاري شده است و در سال‌های پس از انقلاب هم اقداماتي شده اما اين تلاش‌ها در برابر روند فزاينده تخريب ناچيز است.

اگر به لحاظ آموزش‌های فرهنگي و چهره به چهره با دامداران و به‌خصوص ديم كاران كه با حمايت برخي نهادهای رسمي به‌جای توسعه مراتع با كشت دیم‌های بی‌حاصل و بسيار كم بازده نه‌تنها دسترنجي هم به دست نمی‌آورند بلكه همان مراتع ناچيز را با گونه‌های كم ياب و منحصربه‌فرد از بين می‌برند و باعث از بين رفتن خاك زراعي كه يك سانتيمتر مكعب آن ۷۰۰ سال طول می‌کشد تا ايجاد شود با اين اعمال به‌راحتی از بين می‌رود و يا به دليل نبود پوشش گياهي از طريق باران و سيلاب وارد كشف رود شده و از طريق رودخانه هريرود تجن از مملكت خارج و يا از طريق توليد گردوخاک و ريزگرد از دسترس خارج می‌شود.

زنگ خطر ریزگردها در سرخس

همه اين خبرها زنگ خطري است تا به هوش باشيم و اکنون‌که می‌توانیم با فرهنگ‌سازی و هزينه كم جلو تخريب را بگيريم شايد در آينده با صرف هزینه‌های زياد نتوانيم اين ثروت خدادادي را حفظ كنيم و جلو ريزگردها در منطقه و شهرستان‌های استان و حتي کلان‌شهر مشهد را بگيريم.

يك شهروند و كشاورز سرخسي به خبرنگار نسیم سرخس، گفت: حفظ منابع طبيعي حفظ حيات موجودات زنده است و تخریب منابع طبيعي نابودي انواع گونه‌های جانوري را در منطقه به دنبال داشته و اكنون نيز براي انواع پوشش گياهي و فرسايش خاك تهديد جدي به‌حساب می‌آید.

مراتع سرخس هرروز فقیرتر می‌شود

اسماعيل آذري از دامداران و كشاورزان ديمه كار سرخس به خبرنگار نسیم سرخس، می‌گوید: چند سال است كه احساس می‌کنم مراتع سرخس هرروز فقیرتر از قبل می‌شود و عوامل بسيار زيادي در این امر دخیل هستند، ازجمله دام‌های بسيار زيادي كه مميزي نداشتند از ساير شهرستان‌های استان وارد سرخس می‌شدند و اين عامل مهمي براي از بين رفتن مراتع و فقير شدن آن‌ها بود و هيچ انگیزه‌ای براي احيا و كمك به منابع طبيعي نداشتيم.

وی تصریح کرد: ۱۵ هكتار مرتع را براي احيا در اختيار منابع طبيعي قرار داديم؛ حتي در عمق ۱٫۵ کیلومتر منابع طبيعي مديريت كند و ما هزینه‌های تاغ كاري را هم خودمان پرداخت می‌کنیم تا هم ما و هم مردم از طبيعت بهره‌مند شويم؛ اين كار باعث جلوگيري از ريزگردها می‌شود و هم منبع غني براي دام‌ها است، ولي خواهش ما اين است كه مسئولان ‌همكاري لازم را با دامداران داشته و از دام‌هایي كه متعلق به اينجا نيست و هیچ‌گونه مجوز و مميزي ندارند، جلوگیری کنند.

مساحت كل شهرستان سرخس ۵۴۲ هزار هكتار است

محمدرضا قويدل رئيس اداره منابع طبيعي بخش مرزداران سرخس در گفتگو با خبرنگار نسیم سرخس، اظهار کرد: در بخش مرزداران ۱۲ پلاك داريم كه سند مالكيت دولت در اين پلاک‌ها محرز شده و دولت توانسته سند شش‌دانگ تهيه كند.

وی تصریح کرد: مساحت كل شهرستان سرخس ۵۴۲ هزار هكتار است که از اين مقدار حدود ۲۰۰ هزار هكتار مساحت بخش مراتع مرزداران بوده كه بهترين مراتع و بهترين داروهای گياهي، بهترين جنگل‌های پسته وحشي و جنگلي در این بخش وجود داشته و پسته ارگانيك در اينجا توليد می‌شود.

رئيس اداره منابع طبيعي بخش مرزداران سرخس بیان کرد: مراتع مرزداران مراتع قشلاقي است و هر دامدار بايد عوارض پروانه چرای دام را در قالب ماده ۴۷ قانون عوارض كه بخشي از درآمدهای دولت است بپردازد و هرساله ميزان آن به ما ابلاغ می‌شود و یک‌هزارم نرخ قيمت دام بابت عوارض پروانه چرای دام در حق دولت از دامدار اخذ می‌شود كه ۴۹۵ تومان است.

دام خلاف پروانه براي دامدار خسارت است

قویدل بابیان اینکه دام خلاف پروانه براي دامدار خسارت است، اظهار داشت: دامداري كه اقدام به تعليف ۵۰۰ رأس دام بدون پروانه در منطقه مرتعي انجير بلاغ كرده بود علاوه بر خسارت سه روز به مبلغ ۱۵ ميليون ريال و مبلغ ۴۹۵ ميليون ريال از سوي دادگستري بابت هر رأس دام ۹۹ هزار تومان جريمه شد و شخص ديگري در قرق صمدآباد به مبلغ ۱۵۰ ميليون ريال جريمه شد.

وی عنوان کرد: در منطقه صمدآباد قبل از این براثر طوفان‌های شن درب خانه‌ها باز نمی‌شد و با ماشین‌آلات سنگين درب خانه‌هاي مردم باز می‌شد و آن‌ها را نجات می‌دادند که در سال‌های اخير در مساحت سه هزار هكتار تاغ كاری و آتريپلكس كاري شده و اکنون وضعيت بهتري دارد.

تخریب مراتع واویلا و برخورد با متخلفان

رئيس اداره منابع طبيعي بخش مرزداران سرخس اضافه کرد: مدتی قبل دو دستگاه تراكتور كه شبانه مراتع تخته واويلا را تخريب می‌کردند توسط مأموران منابع طبيعي، آستان قدس رضوی و نيروي انتظامي توقيف و متخلفان تحويل مراجع قانوني شدند.

قویدل اظهار کرد: دامداران را به همكاري با منابع طبيعي تشویق کرده‌ایم كه با كاشت بوته‌های مرتعي و نهال‌های مرتعي، مراتعشان را بارور كرده و سپس بهره‌برداری كنند.

وی تصریح کرد: دام‌های مهاجر غیرمجاز و مازاد  هم گاهي از راه‌های مخفي وارد می‌شوند كه با همکاری دهياران و شوراها و با دستور مقام قضايي آن‌ها از منطقه خارج می‌کنیم.

اجراي طرح هميار طبيعت در بخش مرزداران

رئيس اداره منابع طبيعي بخش مرزداران سرخس خاطرنشان کرد: با اجراي طرح هميار طبيعت و مروج افتخاري كه براي ۱۰۰ نفر در بخش مرزداران صادرشده، امیدواریم بتوانيم ضمن جلوگيري از تخريب مراتع به ارتقاي فرهنگ منابع طبيعي كمك كنيم.

دبیر نظام صنفي كشاورزي شهرستان سرخس هم به خبرنگار نسیم سرخس، می‌گوید: در سرخس بحث ريزگردها را داريم كه از صحراي قره قوم ترکمنستان ‌هم وارد می‌شود و در منطقه هم ريزگرد توليد می‌شود.

ریزگردها در منطقه تولید می‌شود

علی‌اصغر صفاییان اظهار کرد: كشت و كارهاي بی‌رویه ازجمله كشت ديم كه عده‌ای مراتع را تخريب می‌کنند، عوامل زیست‌محیطی ديگر و اثرات بی‌آبی و خشكسالي هاي پی‌درپی به توليد ريزگرد در شهرستان سرخس كمك می‌کند و به علت عدم رهاسازی آب زیست‌محیطی از سد دوستی، وجود سد دوستي هم تأثیر منفی بر محیط زیست دارد و چنانچه چاره‌ای انديشيده نشود ريزگردها به سمت ديگر شهرستان‌های هم‌جوار و حتي کلان‌شهر مشهد سرايت خواهد كرد.

رئيس اداره منابع طبیعی شهرستان سرخس در گفتگو با خبرنگار نسیم سرخس، گفت: قبل از اينكه خاك در سرخس تثبيت بشود پروژه مالچ پاشي را اجرا می‌کنیم.

حمیدرضا سینایی اظهار داشت: در منطقه خانگيران از سال‌های ۵۱ و ۵۲ مالچ پاشي كار شده و در منطقه خانگيران خاکش را تثبيت کرده‌ایم؛ همچنین با مجوز اداره كل منابع طبيعي استان پروژه هرس درختان تاغ را امسال در سطح ۱۰۰ هكتار در شهرستان سرخس براي حفظ از آفت انجام داديم.

اجرای پروژه بیابان‌زدایی ۲۴۳ هزار هکتاری

وی تصریح کرد: در عرصه بیابان‌زدایی پروژه‌ای داريم كه مطالعه شده و نام پروژه  ۲۴۳ هزار هكتاري كه حالت بيابان و صحرا و شن‌های روان است و حدود ۲۵ هزار هكتار در خانگيران عمليات بیابان‌زدایی از سال ۵۰، تاغ کاری‌هایی انجام‌شده و به دنبال توسعه و افزايش آن هستیم.

رئيس اداره منابع طبیعی شهرستان سرخس بیان داشت: ما جنگل‌های خواجه را داريم حدود ۸ هزار هكتار که بين سرخس و كلات قرار دارد؛ حدود هزار هكتار جنگل طاغون دره در منطقه سرخس داریم؛ جنگل‌های شورلق تا معدن آق دربند كه در خط الراس بوده و حدود ۲۰ هزار هكتار جنگل‌های پسته وحشي منحصربه‌فرد در دنيا و ذخیره‌گاه ژنتيكي و خدادادي و جنگل پده يا بيد وحشی و حدود هزار هكتار جنگل نوروزآباد و نوار مرز ايران و ترکمنستان در شهرستان را داریم که مقداري از سمت جنگل جهانباني براثر حوادث سال‌های گذشته کاهش یافته است.

طی دو سال گذشته حريقي در جنگل‌های شهرستان نداشتیم

سینایی خاطرنشان کرد: در لابه‌لای جنگل پده درختان گز هم داریم که اگر همه این‌ها را سرجمع كنيم حدود ۲ هزار هكتار می‌شود و حدود ۳ هزار هكتار درمجموع درختان جنگلي پده و گز داريم.

وي اظهار کرد: با همکاری دستگاه‌های اجرايي شهرستان، نيروي انتظامي، هنگ مرزي و مجموعه بخشداري از طريق معتمدان محلی دو سال است که حريقي در جنگل‌های شهرستان نداشتيم.

رئیس اداره منابع طبیعی سرخس اضافه کرد: در سمت دق چهلتو هم در نوار مرز در مسير تام رسول جنگلي داريم که حدود هزار هكتار شامل درختچه گز و گونه‌های مرتعي می‌شود.

۴۰۰ هزار هکتار مرتع در شهرستان سرخس وجود دارد

سینایی بیان داشت: مراتع شهرستان از ۵۴۲ هزار هكتار مساحت، حدود ۴۰۰ هزار هكتار می‌شود و حدود يك سال و نيم است كه حفاظت از اين مراتع را با هماهنگی كه فرماندار بين منابع طبيعي، آستان قدس و جهاد كشاورزي برقرار کرده، اين مجموعه كار حفاظت مرتع و جنگل‌ها را باهم انجام می‌دهند.

وي افزود: در حاشيه جاده حدود ۱۵۰۰ هكتار جنگل‌های دست كاشت داريم، كه این‌ها احيا شده است؛ همچنین در صمدآباد حدود سه هزار هكتار، منطقه خانگيران ۲۳ هزار هكتار و روی‌هم‌رفته بالاي ۴۳ هزار هكتار جنگل‌های دست كاشت در منطقه سرخس است كه از سال ۱۳۵۰ تا ۱۳۹۵ ايجاد شده است.

رئیس اداره منابع طبیعی سرخس عنوان کرد: در منطقه شاه كرم ۱۶۰۰ هكتار مراتع احیاشده كه روستاهای صمدآباد و صدرآباد و شور قلعه را در بر می‌گیرد و در حاشيه كانال سيماني كه به سمت دق چهلتو می‌رود حدود ۵ هزار هكتار كار احيا و تاغ كاري انجام‌شده است.

شهرستان سرخس قشلاق چندين شهرستان استان است

سینایی ادامه داد: در مرتع چشمه لوشي ۶۰ هكتار كار احيا انجام داده‌ایم که اين احيا مربوط به مراتع تخريب شده است؛ مراتعي كه زير كشت ديم می‌رود چون آنجا مميزي شده و دام داران پروانه گرفته‌اند.

وي در پاسخ به سؤال نسیم سرخس، كه براي تعادل دام و مرتع منابع طبيعي چه اقداماتي انديشيده و چه برنامه‌هایی اجراشده و چه موفقیت‌ها و احتمالاً چه مشكلاتي داشته‌اید؟ خاطرنشان کرد: شهرستان سرخس قشلاق چندين شهرستان استان خراسان رضوي است که از چناران، قوچان و فريمان در فصل قشلاق دام وارد منطقه ما می‌شود.

کاهش دام عشایر در شهرستان سرخس

رئیس اداره منابع طبیعی سرخس تصریح کرد: در سنوات گذشته ميزان دام عشایر به ۱۵۰ تا ۲۰۰ هزار واحد دام می‌رسید، اما امسال و سال گذشته كه سرشماري کردیم اين آمار به ۹۱ هزار رسیده است و  از ۲۵ سامانه عشايري ما حدوداً هزار واحد دامي مازاد داشته‌ایم و بنا به شرايط اقليمي دام خودبه‌خود كم شده است.

سینایی اضافه کرد: دام‌های بومي چون ييلاقي ندارند بيشتر از تأسیساتشان استفاده می‌کنند و مراتع آن‌قدر غني نيست كه ۱۲ ماه سال را از مرتع استفاده كنند و دائم در مرتع باشند، چون بحث بهداشت هم مطرح بوده و دام نبايد در آبادي باشد.

وی خاطرنشان کرد: در پروژه جنگل‌کاری از توانمندی‌های شرکت‌های نفت و گاز در منطقه و دام داران استفاده می‌کنیم و تلاش ما اين است كه به دامداران آموزش‌های لازم را براي تعادل دام و مرتع بدهيم.

احیای هزار و ۱۰۰ هکتار مرتع با همکاری راه‌آهن

رئیس اداره منابع طبیعی سرخس افزود: در دو ماه گذشته شاهد مشاركت جديدي در حد هزار و ۱۰۰ هكتار توسط راه‌آهن هستيم؛ با راه‌آهن از ايستگاه گنبدلي به‌طرف چاله زرد در سال‌های ۷۹ و ۸۰ پروژه تاغ كاري و آتريپلكس داشتيم و چند سالي هم حفاظت شد، اکنون مجدد همین منطقه را به طول ۱۲ کیلومتر در دست احیا داریم که به عرض ۹۰۰ متر به فضاي سبز شهرستان اضافه می‌شود.

سینایی بیان داشت: پروژه ۲۴۰ هزار هكتاري بیابان‌زدایی را در دست اقدام داریم؛ كانون و تونل بادي ما از دهانه خانگيران در نقاط مرزی و نقطه برداشتش در دهنه خانگيران روبروي مرز تركمن، يعني دقیقاً از آن‌طرف مرز است؛ مطالعات این طرح انجام و كتابچه آن براي احيا آماده شده است.

بر اساس این گزارش و با توضيحات اين مقام مسئول مشخص شد از سال ۱۳۵۰ تاكنون چيزي حدود ۴۰ هزار هكتار از مراتع شهرستان احیاشده و ۲۰۰ هزار هکتار دیگر نيازمند احيا است و ما با احياي ۲۰۰ هزار هكتار از مراتع كه باید احيا شود، فاصله زيادي داريم.

گزارش- محمدعلی تمدن

برچسب‌ها: منابع طبيعي سرخس